Εφαρμογές κάθετων κήπων

Εντυπωσιακό μείγμα καλλιτέχνη και επιστήμονα, o 57άχρονος σήμερα Γάλλος βοτανολόγος Patrick Blanc ήταν μόλις 9 ετών όταν άρχισε να κάνει τα πρώτα πειράματά του για την ανάπτυξη φυτών μέσα σε ένα μικρό ενυδρείο και συνέχισε με ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον μετά από το πρώτο του τροπικό ταξίδι στα δεκαεννιά του.

Α) Κάθετοι κήποι του  Patrick Blanc

«Μου αρέσει να βάζω τη φύση εκεί που κανείς δεν το περιμένει» δηλώνει σε μια συνέντευξή του στις New York Times και είναι κατηγορηματικός: «Η ανθρωπότητα ζει όλο και περισσότερο σε πόλεις και είναι στα μαχαίρια με τη φύση. Οι φυτικοί τοίχοι είναι οι κήποι του μέλλοντος. Το οριζόντιο τέλειωσε, είναι για μας. Αλλά το κάθετο είναι ακόμα ελεύθερο» Οι κάθετοι κήποι λοιπόν έγιναν το πάθος του και έργο ζωής (Υ3). Ο ίδιος είναι σήμερα Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Pierre & Marie Curie στο Παρίσι, ενώ έχει ταξιδέψει στη Μαλαισία και στην Ταϋλάνδη για να μελετήσει από κοντά τα τροπικά δάση και έχει υπάρξει ερευνητής στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών του Παρισιού.

Στα δάση της Μαλαισίας όπου πέρασε μεγάλο χρονικό διάστημα, παρατήρησε τα φυτά να φύονται σε βραχώδεις επιφάνειες και ανακάλυψε μερικά νέα είδη τροπικών φυτών ενώ διαπίστωσε ότι στα μέρη με πυκνή βλάστηση τα φυτά μαθαίνουν να συγκατοικούν. «Κάτω από τη σκιά των δέντρων, αυτοί οι οργανισμοί παλεύουν για λίγο φως κι έτσι μαθαίνουν να ζούνε μαζί αναπτύσσοντας εκπληκτικές στρατηγικές για να προσαρμοστούν. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούν νέα σχήματα και συμπεριφορές», σημειώνει ο Γάλλος βοτανολόγος(Υ4). Το έργο του εκτός από τη νέα αρχιτεκτονική διάσταση που δίνει στην κατασκευή κτιρίων είναι απόλυτα οικολογικό αφού μειώνει την κατανάλωση ενέργειας, προστατεύει από το κρύο και τη ζέστη και προσφέρει ένα φυσικό τρόπο καθαρισμού της ατμόσφαιρας. «Ένας κάθετος κήπος αρχίζει σαν πίνακας ζωγραφικής σε μια δυσδιάστατη επιφάνεια και καθώς τα φυτά αναπτύσσονται αποκτά όγκο» δηλώνει.

Οι πράσινες εγκαταστάσεις του Blanc έχουν ντύσει ήδη δεκάδες κτίρια σε όλο τον κόσμο από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Νέο Δελχί και από το Παρίσι στο Τόκυο, με πιο εντυπωσιακή ίσως αυτή που καλύπτει τους τοίχους του μουσείου “Quai Branly” στο Παρίσι. Είναι η μεγαλύτερη μέχρι στιγμής στον κόσμο, έχει ύψος 25 μέτρα, καλύπτει μια επιφάνεια 800τ.μ. πάνω στην οποία φυτρώνουν 15.000 φυτά από 150 διαφορετικά είδη.

Εικόνα 4 (Παρίσι, Μουσείο Quai Branly, Πηγή:Y5)

Εικόνα 5 (Bangkok, Siam Paragon, Πηγή:Υ5)

Η τεχνική του Blanc βασίζεται στην υδροπονία, αφού δε γίνεται χρήση χώματος αλλά τα φυτά βρίσκουν όλα τα θρεπτικά τους συστατικά στο νερό. Οι ρίζες των φυτών αναπτύσσονται μέσα σε μη βιοδιασπώμενο πίλημα πολυαμίδης (nylon) το οποίο έχει τη δυνατότητα να συγκρατεί νερό (συγκεκριμένα χρησιμοποιούνται δύο στρώσεις πιλήματος πολυαμίδης τριών χιλιοστών πάχους η καθεμία) και στη συνέχεια να το διανέμει σταδιακά και ομοιόμορφα.

Τα φυτά τοποθετούνται εκεί αυτούσια ή υπό τη μορφή σπόρων. Το πλέγμα συρράπτεται πάνω σε στρώμα  PVC (πολυουρεθάνης) πάχους 10 χιλιοστών, καθιστώντας έτσι την όλη κατασκευή άκαμπτη και κατά συνέπεια υδατοστεγή. Κατόπιν αυτές οι δύο στρώσεις  στερεώνονται σε μεταλλικό σκελετό ο οποίος εφαρμόζεται πάνω στον τοίχο δημιουργώντας ένα στρώμα αέρα το οποίο λειτουργεί ως ένα πολύ αποδοτικό θερμομονωτικό και ηχομονωτικό σύστημα. Το όλο σύστημα λειτουργεί σαν τα βρύα που σχηματίζονται πάνω στα βράχια από την υγρασία και όπως προαναφέρθηκε βασίζεται στο υδροπονικό σύστημα. Το πότισμα είναι αυτόματο, το νερό επαναχρησιμοποιείται και η συχνότητά του ποτίσματος ελέγχεται από ένα ηλεκτρονικό μικροτσίπ. 

Εικόνα 6  (Ο ψηλότερος κάθετος κήπος 150 μέτρων του Patrick Blanc στο Σύδνεϋ Αυστραλίας, Πηγή: Υ7)

Πιο συγκεκριμένα, το νερό παρέχεται από την κορυφή του τοίχου, ενώ το πλεόνασμα συλλέγεται σε ένα λούκι στη βάση και με τη βοήθεια αντλίας οδηγείται ξανά στην κορυφή, για να χρησιμοποιηθεί εκ νέου. Το στρώμα με τα φυτά ενυδατώνεται με το θρεπτικό διάλυμα με βάση το τριχοειδές φαινόμενο ενώ το διάλυμα ρέει προς τα κάτω στον τοίχο μέσω της βαρύτητας.

Επιπλέον, καθώς οι ρίζες τροφοδοτούνται με μικρές ποσότητες νερού σε τακτικά χρονικά διαστήματα, αναπτύσσονται επιφανειακά και όχι σε βάθος, με αποτέλεσμα να αφήνουν ανέπαφο τον φέροντα τοίχο προστατεύοντάς τον από ενδεχόμενη φθορά. Ο σκελετός μπορεί να είναι αυτοφερόμενος ή να αναρτάται από τοίχο. Το συνολικό βάρος είναι μικρότερο από τριάντα κιλά ανά τετραγωνικό μέτρο και μπορεί να εφαρμοσθεί σε οποιονδήποτε τοίχο, ανεξάρτητα από το μέγεθός του. Οι κήποι μπορούν να εφαρμοστούν και εσωτερικά και εξωτερικά. (Y5&Y6). Στους κάθετους κήπους του Blanc πράσινο και κτιστό συνυπάρχουν αρμονικά σε ένα σύστημα που λειτουργεί αυτόματα και απαιτεί ελάχιστη συντήρηση αφού τα φυτά ποτίζονται αυτόματα με νερό και ανόργανες ουσίες.

Εικόνα 7 ( Σειρά εργασιών κάθετων κήπων Νο1, Πηγή:Υ8)

Εικόνα 8 (Σειρά εργασιών κάθετων κήπων Νο2, Πηγή:Υ8)

Β) Green Wall Planter

Το “green wall planter” είναι ένα σχέδιο κάθετου κήπου από τη Γερμανία. Διαθέτει πέντε γλάστρες σε κάθε ενότητα ενώ υπάρχει δυνατότητα ρύθμισης των γλαστρών ώστε να κάνουν γωνία με τον κατακόρυφο άξονα ανάλογα με την επιθυμία του χρήστη. Η κάθε ενότητα έχει 2,28 μέτρα ύψος και 1,12 μέτρα μήκος. Πολλές ενότητες μαζί θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και ως διαχωριστικά γραφείων. Δεν ενδείκνυνται για φυτά με μεγάλη ρίζα. Το σύστημα αυτό εξοικονομεί χώρο και αποτελεί μια ελκυστική λύση εσωτερικής διακόσμησης. Σε περιοχές με ελάχιστο φυσικό φως, καλό είναι να είναι εγκατεστημένα αποδοτικά συστήματα φωτισμού (Υ9).

Εικόνα 9 («GreenWall Planter», μια γερμανική εφαρμογή κάθετου κήπου, Πηγή: Υ9 )

Γ) Μία πρωτότυπη εφαρμογή κάθετου κήπου με χρήση όμβριων υδάτων

Μια πρωτότυπη εφαρμογή των κάθετων κήπων είναι ο κάθετος κήπος που ποτίζεται μόνο με συλλογή των όμβριων υδάτων. Αυτή η εφαρμογή πραγματοποιήθηκε από τον φοιτητή του O.C.A.D. (Ontario College of Art & Design, Καναδάς) Michael Tampilic ο οποίος παρουσίασε το «Vert Rain Terrace» στην έκθεση βιομηχανικού σχεδίου «Rocket 2008». Το «Vert Rain Terrace» αποτελεί ένα ενδιαφέρων συνδυασμό πράσινου κάθετου τοίχου και εξοικονόμησης νερού. Σε αυτήν την κατασκευή, το νερό της βροχής περνάει από το ενσωματωμένο κουτί φίλτρου και αποθηκεύεται στη δεξαμενή που βρίσκεται πίσω από την πέργκολα. Το νερό που είναι αποθηκευμένο στη δεξαμενή «αντλείται» από μια κατασκευή στην κορυφή του τοίχου μέσω του τριχοειδούς φαινομένου. Τα φυτά μπορούν να αναρριχώνται από τη βάση της κατασκευής που διαθέτει γλάστρα ενώ υπάρχει δυνατότητα για ενδιάμεσες γλάστρες στις οριζόντιες ξύλινες δοκούς (Y10).

Εικόνα 10 (Κάθετος κήπος που αξιοποιεί τα όμβρια ύδατα, Πηγή: Υ10)

Δ) Φυτικός τοίχος ενοτήτων με βάση το σύστημα ELT

Το “Eco-Age” είναι ένα κατάστημα λιανικής πώλησης και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών που εξειδικεύεται στην αειφόρο κατασκευή και το σχεδιασμό. Βρίσκεται στα δυτικά του Λονδίνου και στεγάζεται σε ένα ανακαινισμένο κτίριο, το εξωτερικό του οποίου διαθέτει έναν τοίχο με κάθετο κήπο. Η εγκατάσταση έχει σχεδιαστεί από τη Nicola Giuggioli χρησιμοποιώντας το αρθρωτό σύστημα ενοτήτων ELT (Υ11). Αποτελείται από μαύρο πλαστικό πάνελ διαστάσεων 50 x 50 εκατοστά, το καθένα διαθέτει 45 μικρά ατομικά γλαστράκια τα οποία φυτεύονται έχοντας ήδη φύλλωμα. Αυτές οι πλάκες βιδώνονται στη συνέχεια σε μια δομή κόντρα πλακέ που είναι κατασκευασμένη έτσι για να επιτρέψει ένα διάκενο μεταξύ των υφιστάμενων τοίχων του κτιρίου. Το σύστημα διαθέτει απλό αυτόματο πότισμα. Ο εξήντα τετραγωνικών μέτρων φυτικός τοίχος χρειάστηκε δύο ημέρες για την εγκατάσταση, και δεν υπήρχε κανένα πρόβλημα με την οικοδομική άδεια. Το κάθε πάνελ έχει κόστος 80€, σημαντικά φθηνότερο από το σύστημα του Patrick Blanc και ζυγίζει περίπου 35kg όταν φυτεύεται και ποτίζεται, καθιστώντας το σύστημα κατάλληλο για τα περισσότερα κτίρια. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί και σε εσωτερικούς τοίχους.


Εικόνα 11 (Κάθετος κήπος με το σύστημα ELT, Πηγή: Υ11)

Τα δύο μεγάλα πλεονεκτήματα του συστήματος είναι ότι αν κάτι πάει στραβά μπορεί να αντικατασταθεί το κάθε πάνελ ξεχωριστά και ότι δεν περιμένεις για να αναπτυχθεί το φύλλωμα των φυτών στον κάθετο κήπο, αφού είναι ήδη με φύλλωμα τα φυτά.