“New Providence Wharf” (Λονδίνο) – Πράσινες στέγες δίπλα στον Τάμεση

Η “Skidmore, Owings & Merrill” (SOM), είναι μία από τις κορυφαίες εταιρείες αρχιτεκτονικής, εσωτερικού σχεδιασμού, μηχανικής και αστικού σχεδιασμού στον κόσμο με 75-ετή φήμη εξαίρετου σχεδιασμού και με «πορτφόλιο» που περιλαμβάνει κάποια από τα πιο σημαντικά αρχιτεκτονικά επιτεύγματα του 20ου και 21ου αιώνα. Από την ίδρυσή της, η “SOM” κατέχει ηγετική θέση στην έρευνα και ανάπτυξη εξειδικευμένων τεχνολογιών καθώς και στις καινοτόμες μεθόδους και ιδέες, πολλές από τις οποίες είχαν ως αποτέλεσμα εμφανή και μακροπρόθεσμο αντίκτυπο στο επάγγελμα του σχεδιαστή και στο φυσικό περιβάλλον. Η επιχείρηση έχει τιμηθεί για το κύρος της στο σχεδιασμό και στην τεχνολογία οικοδόμησης, με περισσότερα από 900 βραβεία που αφορούν στην ποιότητα, στην καινοτομία και στη διαχείριση. Η εταιρεία διατηρεί γραφεία στο Λονδίνο, Σικάγο, Ν. Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Ουάσινγκτον, Χονγκ Κονγκ και Βρυξέλλες.

Η “SOM” έχει επιδείξει στο παρελθόν ενδιαφέρον (εξακολουθεί και σήμερα) για το σχεδιασμό έργων φιλικών προς το περιβάλλον, την εναρμόνιση των κτιρίων με το περιβάλλον τοπίο και τη μέριμνα για ελεύθερους χώρους αναψυχής στις πυκνοκατοικημένες αστικές περιοχές. Αυτές οι παράμετροι λήφθηκαν υπόψη και σε πολλά έργα που πραγματοποιήθηκαν πρόσφατα στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. στο σχεδιασμό των οποίων ενσωματώθηκαν πράσινες στέγες.

Επιπροσθέτως, αυτές οι πράσινες στέγες συνεισφέρουν σημαντικά στις περιβαλλοντικές και αειφόρου ανάπτυξης στρατηγικές σχεδιασμού για τα έργα της “SOM”, μέσω:

• Της βελτιωμένης μόνωσης κτιρίων και μείωσης του φαινομένου της θερμικής νησίδας
• Της κατακράτησης υδάτων
• Της συνεισφοράς στην βιοποικιλότητα και στα ενδιαιτήματα άγριας ζωής
• Της δυνατότητας διάθεσης χώρων για χρήση αναψυχής
• Πρόσφατα έργα με σημαντικές επιφάνειες πράσινων στεγών:

Ο σχεδιασμός της ζώνης “Canary Wharf” (σημαντική επιχειρηματική ζώνη που βρίσκεται στο “Poplar” Λονδίνου) που περιλαμβάνει μεγάλους δημόσιους χώρους, χώρο στάθμευσης σε οροφές (πάνω από υπόγειους χώρους εξυπηρέτησης, εμπορικά κέντρα) και περιοχή μεταβίβασης επιβατών μαζικών μέσων μεταφοράς. Συγκεκριμένα, οι κήποι του πάρκου “Jubilee” διαθέτουν διαμορφωμένη πράσινη στέγη έκτασης 11 στρεμμάτων όπου έχει εφαρμοστεί αρχιτεκτονική τοπίου και έχει γίνει χρήση υδάτινων στοιχείων και ώριμων δέντρων.

Το “201 Bishopsgate” είναι ένα κτίριο γραφείων με 13 ορόφους που βρίσκεται στην καρδιά της οικονομικής ζώνης του Λονδίνου με πράσινη στέγη εκτατικού τύπου που έχει δημιουργηθεί για τη διασφάλιση της βιοποικιλότητας και της ενίσχυσης των ενδιαιτημάτων άγριας ζωής. Η πράσινη στέγη σε συνδυασμό με άλλες στρατηγικές αειφόρου ανάπτυξης, συνέβαλλε στη βαθμολόγηση του έργου με άριστα - “BREEAM” (σύστημα διαβάθμισης με στόχο την ενθάρρυνση της υιοθέτησης των πρακτικών της βιώσιμης, πράσινης οικοδόμησης).

Το συγκρότημα κατοικιών και κτιρίων διαφόρων χρήσεων στην περιοχή ”Leamouth North” του Λονδίνου, έχει σχεδιαστεί με πράσινες στέγες και με πράσινους τοίχους. Το πρώτο κτίριο έχει ήδη τελειοποιηθεί και διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες εγκαταστάσεις «πράσινου τοίχου» στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Ο Οργανισμός Διεθνής Συνθήκης με έδρα στις Βρυξέλλες (Βέλγιο), έχει σχεδιαστεί με πράσινες στέγες εκτατικού τύπου.

Στην Ακαδημία Γκρίνουιτς (Η.Π.Α.) μια νέα Σχολή και Βιβλιοθήκη, διαμορφώνουν επιφάνειες πράσινων στεγών για την ενοποίηση της Πανεπιστημιούπολης και την βελτίωση της φυσικής ομορφιάς της περιοχής.

Στο ειδικά εξειδικευμένο κτίριο εργαστηρίων του Κέντρου Επιστήμης Γονιδιώματος (Πανεπιστήμιο Β. Καρολίνας, Η.Π.Α.) η δημιουργία πράσινης στέγης είναι μία από τις περιβαλλοντικές στρατηγικές που συμβάλλουν στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης του κτιρίου κατά 25% -με αποτέλεσμα τη «βαθμολόγηση» του κτιρίου με LEED “Silver” (σύστημα διαβάθμισης που έχει ως στόχο να ενθαρρύνει την υιοθέτηση των πρακτικών της βιώσιμης, πράσινης οικοδόμησης)

Εικόνα 1. Ρέντερ της εναέριας άποψης του “New Providence Wharf” ________________________________________

Η πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου για τις Πράσινες Στέγες

Η “SOM” δραστηριοποιείται στο Λονδίνο για 23 χρόνια με επίκεντρο τη δημιουργία εγκαταστάσεων σε αστικές περιοχές και σε βιομηχανικές ζώνες. Η εθνική και τοπική χωροταξική πολιτική προωθεί και επιτρέπει ολοένα και περισσότερο τη χρήση των πράσινων στεγών.

Η κεντρική κυβέρνηση χωροταξικής πολιτικής στο Ηνωμένο Βασίλειο απαιτεί σε κάθε περίπτωση προτεινόμενης οικοδόμησης, να λαμβάνονται υπόψη οι άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της στο φυσικό περιβάλλον, ενώ προωθεί λύσεις αειφόρου ανάπτυξης.

Η Αρχή “GLA” (Greater London Authority), με επικεφαλή το Δήμαρχο του Λονδίνου, προσδοκεί όλα τα σημαντικά έργα που αναπτύσσονται να ενσωματώνουν πράσινες στέγες και πράσινους τοίχους όπου αυτό είναι εφικτό. Πλέον, οι τοπικές αρχές στο Λονδίνο το αντικατοπτρίζουν αυτό ολοένα και περισσότερο, στο Τοπικό Πλαίσιο Ανάπτυξης της περιφέρειάς τους καθώς και στις οδηγίες σχεδιασμού των έργων.

Παρουσίαση έργου – “New Providence Wharf”

Το “New Providence Wharf” ήταν βιομηχανική περιοχή στον ποταμό Τάμεση στην περιοχή “Docklands” στο Ανατολικό Λονδίνο. Παλαιότερα γνωστή ως “Charrington Wharf”, η περιοχή χρησιμοποιούταν για την αποθήκευση πετρελαίου. Όταν έπαψε να χρησιμοποιείται, η τοποθεσία μετατράπηκε σε εκτάσεις φυσικών λιβαδιών που παρείχαν το ιδανικό περιβάλλον για το “Black Redstarts” (πτηνό γνωστό και ως «Καρβουνιάρης»), πτηνό που επιλέγει να φωλιάζει σε εσοχές ή τρύπες βράχων και κτιρίων. Η περιοχή που οικοδομείται από το “Ballymore Group” σε 4 φάσεις (από το 2001) υπό τα σχεδία της “SOM”, περιλαμβάνει μία σειρά από ιδιωτικά και οικονομικά προσιτά διαμερίσματα, ένα ξενοδοχείο καθώς και κέντρο υγείας σε 30όροφο κτίριο. Η “SOM” έχει συνεργαστεί με την Τοπική Αρχή Σχεδιασμού (Περιφέρεια του Λονδίνου, “Tower Hamlets”) για να «περάσει» πολιτικές που προωθούν την εγκατάσταση πράσινων στεγών και στις 4 φάσεις της οικοδόμησης.

Η πρώτη φάση (το κτίριο “New Providence”) περιλάμβανε μεγάλες εκτάσεις χλοοτάπητα προσβάσιμες από το κοινό, πισίνες και εντατικού τύπου πράσινες στέγες σε χαμηλά επίπεδα, πάνω από χώρους στάθμευσης και σε διαμερίσματα τύπου «πεντχάουζ» στους τελευταίους ορόφους του κτιρίου, σε διαφορετικά επίπεδα. Αυτοί οι διαδοχικοί ταρατσόκηποι που «κατεβαίνουν» το κτίριο και δίνουν πανοραμική θέα στον ποταμό Τάμεση, αποτελούν ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του κτιρίου “New Providence”.

Εικόνα 2. Εντατικού τύπου πράσινες στέγες στο κτίριο “New Providence”

Η δεύτερη φάση (το κτίριο Μίσιγκαν) διαθέτει μεγάλη επιφάνεια ταράτσας η οποία είναι απρόσιτη και διαμορφώθηκε σε πράσινη στέγη εκτατικού τύπου με φύτευση σέδων (Sedum spp.). Στην τρίτη φάση (το ξενοδοχείο Ράντισον και ο πύργος Οντάριο) η μεγάλη επιφάνεια της στέγης του ξενοδοχείου έπρεπε να διαμορφωθεί καταλλήλως ώστε να συμβαδίζει με τις απαιτήσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και να διαθέτει παράλληλα ελκυστική εμφάνιση αφού θα φαινόταν από τα διαμερίσματα του διπλανού πύργου.

Εικόνα 3. Εκτατικού τύπου πράσινη στέγη βιοποικιλότητας στο ξενοδοχείο Ράντισον, Πύργος Οντάριο.

Μια πλούσια σε βιοποικιλότητα πράσινη στέγη πάνω από 400 τ.μ. δημιουργήθηκε με τη συμμετοχή πολλών ειδικών. Η μίξη της βλάστησης επιλέχθηκε για να ελκύει έντομα (συγκεκριμένα αφίδες και ασπόνδυλα) και να παρέχει κατοικία σε πτηνά που επιλέγουν να φωλιάζουν στο έδαφος. Ρηχές ρωγμές διαμορφώθηκαν (αφού χαράχθηκαν καλύφθηκαν με αδιάβροχο υλικό) έτσι ώστε να είναι δυνατόν να συγκεντρωθούν όμβρια ύδατα για να υπάρχει πηγή για τα νεοσσά των πτηνών.

Έπειτα από την ολοκλήρωση του έργου, Καρβουνιάρηδες εμφανίστηκαν στην πράσινη στέγη. Οι ίδιοι προσθέτουν ομορφιά στον ταρατσόκηπο κατά την άνοιξη, το καλοκαίρι και τις αρχές του φθινοπώρου. Αυτή η στέγη αναγνωρίστηκε ως η πρώτη μικτού σκοπού πράσινη στέγη – βιοποικιλότητας, στην περιοχή του Λονδίνου όπου η εμφάνιση ήταν τόσο σημαντική όσο σημαντική ήταν και η ανάγκη για βιοποικιλότητα. Δεν είναι τυχαίο πως αναγνωρίζεται ως πρότυπο έργο.

Το έργο αυτό έλαβε εκτεταμένη δημοσιότητα: συμπεριλήφθηκε σε ένθετο αρχιτεκτονικού περιοδικού για πράσινες στέγες, σε Περιπτωσιολογική Μελέτη στο Σχέδιο για την Τεχνική Έκθεση Λονδίνου «Ζωντανοί Τοίχοι και Στέγες» (2008), χρησιμοποιείται συχνά σε διαφημίσεις στην τηλεόραση από τον κατασκευαστή του συγκεκριμένου συστήματος στέγης και πρωταγωνιστεί σε ντοκιμαντέρ του BBC για τις πράσινες στέγες του Λονδίνου.

Η τελική φάση του έργου (το κτίριο Κεμπέκ) έχει λάβει άδεια σχεδιασμού και συνδυάζει τις παρακάτω προσεγγίσεις:

• Εντατικώς φυτεμένες περιοχές στο επίπεδο εδάφους επεκτείνουν το δημόσιο ανοικτό χώρο και παρέχουν περιοχές χλοοτάπητα, παιχνιδιού, πισίνας.
• Εκτατικά φυτεμένες στέγες διαθέτουν μείγμα σέδων (Sedum spp.) και φύτευση αυτόχθονων αγριολούλουδων.

Η πράσινη στέγη παρέχει εκτάσεις ειδικών βιότοπων προσαρμοσμένων στην περιοχή, με διαφορετικές συνθέσεις αγριολούλουδων, λιβαδικών γρασιδιών, βράχους, ρηχές λιμνούλες για την προσέλκυση εντόμων και πτηνών.

Εικόνα 4. Αρχική φωτογραφία περιοχής πριν το έργο

Αναδημοσίευση κειμένου του Graham Wiseman, Διευθύνων Σύμβουλου της Skidmore, Owings & Merrill (www.som.com) -από πρακτικά Παγκόσμιου Συνεδρίου Πράσινων Στεγών 2009 “Bringing Nature Back To Town” .

Μετάφραση κειμένου από τη Ψαριανού Κατερίνα, Γεωπόνο – Αρχιτέκτονα Τοπίου - Μέλος της Γεωρυθμικής ΑΤΕ.